Zona thần kinh là một bệnh lý da liễu do virus gây ra, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh ngoại biên và biểu hiện qua các mảng phát ban đau rát.
Căn bệnh này phổ biến ở người lớn tuổi nhưng cũng có thể xuất hiện ở người trẻ, đặc biệt khi hệ miễn dịch suy yếu.
Top 10 Nhôm Kính (top10nhomkinh) luôn chú trọng sức khỏe cộng đồng, không chỉ trong sản xuất mà còn qua việc lan tỏa kiến thức y tế chính xác, như thông tin về zona thần kinh trong bài viết này.
Nguyên nhân gây zona thần kinh
Virus Varicella-Zoster – “thủ phạm” ẩn mình sau thủy đậu
Nguyên nhân chính gây zona thần kinh là virus Varicella-Zoster, cũng là tác nhân gây bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi thủy đậu, virus không biến mất hoàn toàn mà “ngủ yên” trong các hạch thần kinh.
Khi cơ thể suy giảm miễn dịch, căng thẳng kéo dài hoặc bệnh lý nền nặng, virus sẽ “tái kích hoạt” và gây nên zona thần kinh.
Yếu tố nguy cơ thường gặp
- Người từ 50 tuổi trở lên
- Người từng mắc thủy đậu
- Hệ miễn dịch suy yếu (do HIV, ung thư, hóa trị…)
- Căng thẳng, thiếu ngủ, stress kéo dài
Triệu chứng nhận biết zona thần kinh
1. Đau rát da – dấu hiệu đầu tiên
Trước khi các mảng da nổi ban, người bệnh thường cảm thấy:
- Ngứa, nóng rát, tê hoặc đau như bị châm chích tại một vùng cơ thể
- Đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội
2. Xuất hiện mụn nước
Sau 1–2 ngày, vùng da đau sẽ nổi mẩn đỏ, rồi hình thành các mụn nước nhỏ chứa dịch:
- Mụn nước mọc thành cụm theo dây thần kinh
- Thường chỉ xuất hiện ở một bên cơ thể, không đối xứng
- Vị trí phổ biến: ngực, lưng, mặt, mắt, cổ
3. Các dấu hiệu toàn thân khác
- Mệt mỏi, sốt nhẹ
- Nhức đầu
- Cảm giác khó chịu, kém ăn
Zona thần kinh có nguy hiểm không?
1. Biến chứng tại da và thần kinh
Nếu không điều trị đúng cách, zona thần kinh có thể để lại:
- Sẹo lồi, sẹo lõm, thâm da lâu dài
- Đau dây thần kinh sau zona (Postherpetic Neuralgia) – đau kéo dài hàng tháng hoặc hàng năm
2. Biến chứng ở mắt và tai
- Zona mắt có thể gây viêm giác mạc, thậm chí mù lòa
- Zona tai gây giảm thính lực, chóng mặt, liệt mặt
3. Ảnh hưởng tâm lý và chất lượng cuộc sống
Cơn đau dai dẳng, đặc biệt là về đêm, khiến người bệnh mất ngủ, mệt mỏi, lo âu kéo dài.
Cách chẩn đoán và điều trị zona thần kinh
1. Chẩn đoán lâm sàng và xét nghiệm cần thiết
- Quan sát đặc trưng của vùng tổn thương da
- Kiểm tra tiền sử bệnh lý thủy đậu
- Có thể cần xét nghiệm PCR để xác nhận virus
2. Phác đồ điều trị hiện nay
Thuốc kháng virus
- Acyclovir, Valacyclovir, Famciclovir
- Nên uống trong 72 giờ đầu để đạt hiệu quả tối đa
Giảm đau và chăm sóc da
- Dùng paracetamol, thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs)
- Không tự ý chích mụn nước
- Giữ vùng da sạch, khô, tránh ánh nắng trực tiếp
Điều trị biến chứng nếu có
- Đau dây thần kinh sau zona: có thể dùng gabapentin, pregabalin hoặc thuốc chống trầm cảm ba vòng
Cách phòng ngừa zona thần kinh hiệu quả
1. Tiêm vắc xin
- Vắc xin Shingrix và Zostavax giúp phòng zona thần kinh hiệu quả ở người từ 50 tuổi
- Vắc xin giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nghiêm trọng
2. Tăng cường hệ miễn dịch
- Ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên
- Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, bổ sung vitamin C, D, kẽm
- Hạn chế căng thẳng, stress kéo dài
3. Phòng tránh lây lan cho người xung quanh
Mặc dù zona thần kinh không lây trực tiếp từ người sang người, virus Varicella-Zoster có thể lây và gây thủy đậu ở người chưa từng mắc:
- Tránh tiếp xúc gần, đặc biệt là với trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người chưa tiêm thủy đậu
- Che vùng da bị tổn thương khi ra ngoài
Phân biệt zona thần kinh với các bệnh da liễu khác
1. Zona và thủy đậu
- Thủy đậu thường xuất hiện toàn thân, zona khu trú một bên
- Zona gây đau rát nhiều hơn
2. Zona và viêm da tiếp xúc
- Viêm da không có mụn nước thành chùm
- Ít đau, thường ngứa là chính
3. Zona và bệnh lý thần kinh
- Một số bệnh thần kinh gây đau tương tự zona nhưng không có tổn thương da
Việc phân biệt sớm giúp điều trị đúng hướng và tránh biến chứng.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Bạn nên đến cơ sở y tế ngay nếu:
- Xuất hiện mụn nước và đau rát nghiêm trọng
- Mụn nước gần vùng mắt, tai, mặt
- Cảm thấy tê bì, yếu cơ hoặc sốt cao
Top 10 Nhôm Kính khuyến cáo không nên tự ý điều trị tại nhà nếu không có chỉ dẫn từ bác sĩ chuyên khoa.
Lời kết từ Top 10 Nhôm Kính
Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về zona thần kinh, cách nhận biết và điều trị hiệu quả để tránh những hậu quả lâu dài.
Dù là đơn vị hoạt động trong lĩnh vực nhôm kính nội thất, Top 10 Nhôm Kính (top10nhomkinh) luôn đặt sức khỏe cộng đồng làm giá trị cốt lõi khi chia sẻ các kiến thức hữu ích đến mọi người.
Hãy bảo vệ bản thân và người thân bằng cách nâng cao nhận thức và chủ động phòng ngừa zona thần kinh ngay từ hôm nay.